Τι είναι το “θέατρο ελέγχου”; Πάμε να το δούμε σε ένα καθημερινό παράδειγμα.
Οικογενειακό δείπνο:
«Σήμερα έχω κάνει φασολάκια. Παρασκευή είναι, αποφάσισα να μην φάμε κρέας! Μην ακούσω κιχ! Θα τα φάτε όλα, όσο και αν βάλω στο πιάτο του καθένα!», είπε η μαμά και κοπάνησε απειλητικά και με πολύ θόρυβο τα τέσσερα πιάτα στο τραπέζι. Το κάθε πιάτο περιείχε μια γερή δόση φαγητού.
Τα δυο της παιδιά κατέβασαν τα κεφάλια και τα ματάκια τους έγιναν λίμνες έτοιμες να ξεχειλίσουν. «Δεν έχει άλλο φαΐ!» και αυτή τη φράση την συνόδεψε με δυνατή καρπαζιά στον καθένα.
Ο άνδρας της παρακολουθούσε σιωπηλά και αμέτοχα την σκηνή, όπως πάντα…
Ο μεγαλύτερός της γιός έκανε την απόπειρα να πει: «Αφού δεν τα πετυχαίνεις, της γιαγιάς είναι πιο νόστιμα!». Το βλέμμα της του απάντησε κάτι σαν: «Πως τολμάς και με συγκρίνεις με την γιαγιά σου! Απαράδεκτο!» δεν χρειάστηκε καν να μιλήσει… Ο γιός της κατέβασε και πάλι το κεφάλι του.
Ο μικρούλης απλά δέχθηκε την κατάσταση και ξεκίνησε να τα τρώει ρουφώντας την μύτη του, καταπίνοντας τα δάκρυά του.
Η μουρμούρα της γυναίκας συνεχίστηκε: «Θέλετε να με πεθάνετε, αν δεν φάτε, θα με ξεκάνετε! Αχ! Η καρδιά μου! Εσείς θα φταίτε αν μείνετε ορφανά από μάνα!». Οι φωνές τις δυνάμωναν και η όρεξη των παιδιών μειωνόταν, παρόλα αυτά τα δυο πιρούνια στα παιδικά χεράκια σπρώχνανε στα στοματάκια τους τα φασολάκια τα οποία απεχθανόντουσαν.
Ο άνδρας της φαινόταν σαν να ταξίδευε τρώγοντας τα άνοστα φασολάκια χωρίς να μιλάει, αυτός ήξερε καλά πως δεν είχε νόημα να εμπλακεί.
Σε αυτό το μικρό και καθημερινό παράδειγμα θα δούμε πως δουλεύει το «Θέατρο Ελέγχου», ποιοι είναι οι συμμετέχοντες, πως δημιουργείται και που χρησιμεύει.
Το σόου ξεκινάει όταν στην σκηνή βγαίνει ο φόβος! Το «Θέατρο Ελέγχου» κάνει την έναρξη όταν ένας από τους συμμετέχοντες φοβηθεί. Μόνο τότε ξεκινάει η παράσταση.
Για να στηθεί το θέατρο θα χρειαστεί να συναντηθούν 2 και άνω άτομα. Παρόλο που το σενάριο προβλέπει τέσσερεις ήρωες αυτό το σημείο μπορεί να προσαρμοστεί. Οι ρόλοι μοιράζονται ανάμεσα στους πρωταγωνιστές την δεδομένη στιγμή.
Πάμε να τους γνωρίσουμε:
- Τρομοκράτης-Θύτης
- Απόμακρος
- Επικριτής
- Θύμα
Αυτοί οι τέσσερεις ρόλοι έχουν Ενεργητική και Παθητική στάση.
Ο Τρομοκράτης και ο Επικριτής είναι τα ενεργά μέλη του σεναρίου, ενώ ο Απόμακρος και ο Θύτης είναι παθητικά.
Έχουμε τέσσερεις χαρακτήρες σε αυτή την οικογένεια όπως και στο «Θέατρο Ελέγχου».
Η μαμά στο οικογενειακό δείπνο παίζει τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Τρομοκράτη-Θύτη: έχει αποφασίσει τι θα φάνε, τι ποσότητα θα είναι για τον καθένα, έχει φωνάξει, έχει χειραγωγήσει, έχει απειλήσει και έχει διατάξει. Όλα τα μέλη της οικογένειας φοβούνται την ίδια την μαμά, την ένταση και τις αντιδράσεις της. Είναι στο επίκεντρο του δείπνου.
Απέναντι στον Τρομοκράτη-Θύτη βρίσκεται το Θύμα. Σε αυτό το τραπέζι ποιος πιστεύετε πως παίζει τον ρόλο του θύματος; Ναι, είναι ο μικρός της γιός. Είναι αυτός που τα τρώει όλα, σκύβει το κεφάλι, καταπίνει τα δάκρυα σαν να θέλει να πει: «Κοίτα πως με έχεις κάνει… έλα να με παρηγορήσεις, λυπήσου με, εγώ ο καημένος είμαι αναγκασμένος χωρίς καμία αντίδραση να υποστώ την άθλια συμπεριφορά σου!». Η δύναμή του είναι στην σιωπή του. Συνήθως το θύμα αρρωσταίνει εύκολα σαν να θέλει να τιμωρήσει με την αρρώστια του τον Τρομοκράτη όμως τελικά ταλαιπωρεί τον εαυτό του.
Ο μεγαλύτερος γιός εκτελεί τον ρόλο του Επικριτή: δεν είναι επικίνδυνος από άποψη σωματικής βίας όμως επιτίθεται στον Τρομοκράτη με υπόγειο τρόπο υπονομεύοντας όλες τις δράσεις και τις κινήσεις του. Θέλει να αναδείξει τα μειονεκτήματα του Τρομοκράτη. Γι’ αυτό ο γιός ξέρει πολύ καλά που να χτυπήσει την μαμά του: την κατακρίνει και την συγκρίνει με την πεθερά της, την οποία αποκαλεί στην ουσία καλύτερη μαγείρισσά. Πολλές φορές ο Επικριτής μπορεί να δείχνει σκεπτικός, προβληματισμένος και βρίσκετε πάντοτε σε επαγρύπνηση. Το όπλο του είναι ο σαρκασμός και ψάχνει ευκαιρία να το εφαρμόσει.
Όπως καταλαβαίνετε, ο τελευταίος ρόλος, ο ρόλος του Απόμακρου ανήκει στον μπαμπά. Ο μπαμπάς σαν να μην υπάρχει σε αυτό το τραπέζι, ξέρει καλά την εξέλιξη, είναι αδιάφορος και κατά βάθος πολύ φοβισμένος. Ζει την μοναξιά του σε αυτό το δείπνο, αλλά και γενικώς στο σπίτι: τα κάνει όλα μόνος του και δεν περιμένει από την γυναίκα του πολλά πράγματα. Είναι συγκαταβατικός και είναι αυτός, που από όλη την οικογένεια, είναι πιο κοντά με τον μικρό του γιο, επειδή τους ενώνει η σιωπή.
Θα με ρωτήσετε: «Τώρα που την είδαμε την παράσταση, τι μπορούμε να κάνουμε; Θα ζούμε μια ζωή παίζοντας;»
Σας έχω καλά νέα: Μπορούμε να σταματήσουμε το «θέατρο ελέγχου»!
Θυμάστε πως ξεκινάει η παράσταση; Πότε βγαίνουν οι πρωταγωνιστές στη σκηνή; Σωστά! Μαζί με τον φόβο!
Μπορούμε να αφοπλίσουμε τους ήρωες κάνοντας απλές και εύστοχες ερωτήσεις.
Στον Τρομοκράτη: «Θέλεις να με κάνεις να φοβηθώ; Εσύ τι φοβάσαι; Τι σε θυμώνει αυτή την στιγμή;»
Στο Θύμα: «Νιώθω ενοχές, η στάση σου με κάνει να αισθάνομαι τύψεις. Σαν να ευθύνομαι εγώ για την κατάστασή σου. Μπορεί να μην το κάνεις επίτηδες, απλά θέλω να το μοιραστώ μαζί σου.»
Στον Επικριτή: «Νιώθω σαν να είσαι σε επαγρύπνηση για να ανακαλύψεις τα ελαττώματά μου για να τα τονίσεις. Μήπως είναι κάτι βαθύτερο, κάτι που σε ενοχλεί και θέλεις να το συζητήσουμε;»
Στον Απόμακρο: «Νιώσω σαν να μην είσαι μαζί μας, σαν να μην είσαι εδώ, σαν να υπάρχει απόσταση μεταξύ μας… Θέλεις να μιλήσουμε για αυτό; θέλεις να το επιλύσουμε;»
Στο Θέατρο Ελέγχου δεν περισσεύουν οι ρόλοι: αν οι συμμετέχοντες είναι 2 ή 3 ένας από αυτούς θα πάρει τον ρόλο που περισσεύει, επομένως θα του αναλογούν και οι αντίστοιχες ερωτήσεις.
Την επόμενη φορά που θα θελήσει κάποιος άλλος να σε φοβίσει θυμήσου το «Θέατρο Ελέγχου», παρατήρησε την θέση σου σε αυτό και εφάρμοσε την ερώτηση στο άτομο που θέλει να σε εμπλέξει στο παιχνίδι.
Μπορεί να το ξεκινήσεις εσύ και να θέλεις να εμπλέξεις στο παιχνίδι άλλα άτομα… Τότε κάνε την ερώτηση στον εαυτό σου: «Τι φοβάμαι αυτή την στιγμή;»
Μπορούμε και μας αξίζει να ζούμε ελεύθεροι από τον φόβο. Σταματάμε το «θέατρο ελέγχου» και μαθαίνουμε να απολαμβάνουμε τις στιγμές της ζωής μας με τους ανθρώπους που αγαπάμε.
Στο σεμινάριο της Δραστικής Συγχώρεσης μαθαίνουμε εργαλεία και τρόπους πως μπορούμε να σταματάμε το “θέατρο ελέγχου” .
Ζήσε με αγάπη
Ζέτα Νικολαϊτσουκ, https://freedominsideofyou.gr
