Δημόσια και ιδιωτική σύνταξη, δύο διαφορετικοί δρόμοι με τον ίδιο ωστόσο σκοπό αλλά και προορισμό. Η μία υποχρεωτική και συνδεδεμένη με την εξαρτώμενη εργασία και την αυτοαπασχόληση, ή άλλη μια καθαρά ιδιωτική πρωτοβουλία. Στο παρόν άρθρο θα αναλύσουμε 12 σημεία κλειδιά, η διαφοροποίηση των οποίων ανά σύνταξη πιστεύουμε οτι θα σας δώσει τη μεγαλύτερη, πιο σαφή και ξεκάθαρη εικόνα.
του Κωνσταντίνου Τόγια, Ασφαλιστικού Συμβούλου, Διευθυντή στο site Ιδιωτική-Σύνταξη.gr
Σήμερα
Οι συνεχιζόμενες μειώσεις στα ποσά των συντάξεων καθώς και οι αναθεωρημένες ελάχιστες απαιτήσεις για κατοχύρωση σύνταξης έχουν δημιουργήσει ένα έντονα ανασφαλές κλίμα στους εργαζόμενους όλων των ηλικιών και επεγγελμάτων και ιδιαίτερα δε σε εκείνους που θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης εντός της επομενης 10ετίας. Αν και οι συνεχείς αναθεωρήσεις στο κομμάτι του ασφαλιστικού της χώρας δε μας επιτρέπουν να προβλέψουμε με ακρίβεια ποιές θα είναι οι ακριβείς συνθήκες συνταξιοδότησης τα επόμενα 20 ή 30έτη, εντούτοις θα αναφερθούμε στα σημερινά δεδομένα, που επηρεάζουν άμεσα όσους είναι κοντά στη θεμελίωση δικαιωμάτων σύνταξης και θα επηρεάζουν τους ασφαλισμένους στο εγγύς μέλλον. Προτού ξεκινήσουμε την αναφορά και ανάλυση των διαφορών, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ρόλος της ιδιωτικής σύνταξης είναι να συμπληρώσει τη δημόσια σύνταξη, όχι να την αντικαταστήσει. Έτσι τα πλεονεκτήματα που μπορεί να παρουσιάσει έρχονται να προσθέσουν αξία, ευελιξία και εξασφάλιση του βιοτικού επιπέδου, μόνο σε συνδυασμό με την δημόσια συνταξιοδότηση.
Ας ξεκινήσουμε με τις βασικές διαφοροποιήσεις:
1)Το ποσό της σύνταξης
Στην δημόσια σύνταξη το ποσό καθορίζεται πλέον με βάση δύο συνιστώσες. Την εθνική σύνταξη και την αναλογική. Η εθνική σύνταξη κατοχυρώνεται με το ελάχιστο των απαιτήσεων προς συνταξιοδότηση ετών ασφάλισης (40έτη) και ορίζεται σε 384€ το μήνα. Η αναλογική από την άλλη δεν είναι σταθερή. Κυμαίνεται με βάση το σύνολο των εισφορών που έχει καταβάλλει ο ασφαλισμένος, το μισθό του, τα έτη ασφάλισής του και φυσικά τη διαθεσιμότητα σε πόρους των ταμείων. Κρατήστε ότι συνολικά η δημόσια σύνταξη δε θα ξεπερνά το 55% με 60% του τελευταίου μισθού του ασφαλισμένου πριν τη συνταξιοδότηση. Έτσι για παράδειγμα μισθωτός που λάμβανε 1000€ τελευταίο μισθό πριν τη συνταξιοδότηση, θα λαμβάνει από τη δημόσια σύνταξη κατά μέσο όρο 550€ με 600€το μήνα. Στην ιδιωτική συνταξιοδότηση τα πράγματα είναι πιο προδιαγεγραμμένα. Ο ασφαλισμένος επιλέγει το ποσό της συμπληρωματικής σύνταξης που επιθυμεί να λάβει. Ιδανικά το ποσό αυτό κυμαίνεται στο 20% + του μισθού του. Έτσι δημόσια και ιδιωτική σύνταξη μαζί θα μπορούν να δίνουν ένα βαθμό αναπλήρωσης της τάξης του 0.75 με 0.80. Αναπληρώνοντας δηλαδή κατά 75% με 80 % το τελευταίο μισθό του ασφαλισμένου διασφαλίζοντας με αυτό το τρόπο το βιοτικό του επίπεδο.
2) Η ηλικία συνταξιοδότησης
Δικαίωμα δημόσιας συνταξιοδότησης (πλήρη) θεμελιώνει κάποιος στα 62 ή τα 67 του με 40 έτη ασφάλισης. Ωστόσο αν κάποιος υπολείπεται σε ένσημα του δίνεται η δυνατότητα κατοχύρωσης μειωμένης σύνταξης ή εξαγοράς του υπολειπόμενου αριθμού ενσήμων είτε με εφάπαξ καταβολή, είτε με παρακράτηση ενός ελαχίστου ποσού κάθε μήνα από το ποσό της σύνταξής του. Στην ιδιωτική σύνταξη ο ασφαλισμένος γνωρίζει από την αρχή και έναρξη του προγράμματός του: το έτος, το μήνα και την ημέρα που θα συνταξιοδοτηθεί. Μπορεί να επιλέξει οποιαδήποτε ηλικία συνταξιοδότησης επιθυμεί δίχως περιορισμούς, σύμφωνα όμως πάντα με τη συμβολή ειδικού στο σχεδιασμό του προγράμματος, για την κατοχύρωση στη βέλτιστη ηλικία της ιδανικής σύνταξης με βάση την απαιτούμενη διάρκεια του προγράμματος. Αλλαγές στην ηλικία συνταξιοδότησης δε μπορεί να πραγματοποιηθούν σε καμία περίπτωση, αφού αποτελεί όρο του συμβολαίου που δεσμεύει την ασφαλιστική εταιρία.
3)Εφάπαξ
Στη δημόσια συνταξιοδότηση το εφάπαξ αποτελούσε πάντα τη μεγάλη προσμονή για να μπορέσει ο ασφαλισμένος να αποκτήσει ότι στερήθηκε κατά τη περίοδο της ζωής του που προηγήθηκε, ωστόσο σήμερα το εφάπαξ αποτελεί ένα μελανό σημείο για τους ασφαλισμένους μιας και το ποσό του έχει μειωθεί δραματικά αν όχι καταργηθεί. Ο λόγος είναι η δυσχέρεια που παρουσιάζουν τα ασφαλιστικά ταμεία λόγω της μειωμένης ρευστότητας. Να αναφέρουμε επίσης ότι το εφάπαξ αποτελεί στη πραγματικότητα ποσό χρημάτων που έχει παρακρατηθεί από τους ασφαλισμένους κατά τα έτη που εργάζονταν. Στην ιδιωτική σύνταξη το ποσό του εφάπαξ είναι γνωστό και αυτό όπως και η σύνταξη εξ αρχής και το ποσό του παραμένει αμείωτο, αφού και εδώ αποτελεί όρο του συμβολαίου. Το εφάπαξ δίνεται εναλλακτικά της ιδιωτικής σύνταξης στο τέλος της αποταμιευτικής περιόδου.
4)Κωλυσιεργίες
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείτε όλο και πιο έντονα το φαινόμενο των καθυστερήσεων στην απόδοση των συντάξεων και των εφάπαξ. Οι ασφαλισμένοι αν και θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης πολλές φορές αρκούνται σε ένα έναντι για αρκετούς μήνες μέχρι τη πλήρη απόδοση της σύνταξής τους, όπου και λαμβάνουν αναδρομικά τα χρήματά τους. Στη περίπτωση δε που ο ασφαλισμένος διατηρεί ένσημα σε περισσότερα από ένα ταμείο και απαιτείται συντονισμός μεταξύ των ταμείων για τη συμμετοχή του καθενός στο τελικό ποσό της σύνταξης, τότε η αναμονή για τη πλήρη απόδοση του ποσού μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και τα 3 έτη. Έτσι αν ο ασφαλισμένος καταθέσει την αίτηση της συνταξιοδότησής του στα 62 του θα αρκεστεί σε ένα έναντι ακόμα και μέχρι τα 65. Οι υπόλοιποι δε οι οποίοι θα κατοχυρώσουν δικαίωμα συνταξιοδότησης στα 67 μπορεί να συνταξιοδοτηθούν πλήρως ακόμα και στα 70 τους (!). Στην ιδιωτική συνταξιοδότηση ο ασφαλισμένος όπως αναφέραμε και παραπάνω γνωρίζει την ημερομηνία έναρξης της συνταξιοδότησής του από την ημέρα που θα συνάψει το συνταξιοδοτικό πρόγραμμα. Ένα μήνα πριν τη συνταξιοδότηση ερωτάται με επιστολή από την ασφαλιστική εταιρία αν επιθυμεί το ποσό εφάπαξ εναλλακτικά της σύνταξης. Αν ο ασφαλισμένος επιλέξει το εφάπαξ, το πρόγραμμα τερματίζεται, αν επιλέξει τη σύνταξη ξεκινάει κανονικά και προγραμματισμένα η συνταξιοδότησή του.
5)Επιστροφή εισφορών σε περίπτωση θανάτου
Στο δημόσιο σύστημα συνταξιοδότησης οι εισφορές των ασφαλισμένων αναδιανέμονται. Οι σημερινοί ασφαλισμένοι πληρώνουν με τις εισφορές τους τη περίθαλψη και τα φάρμακα όλων των πολιτών και ταυτόχρονα το ποσό των συντάξεων που καταβάλλονται κάθε μήνα στους συνταξιούχους. Για το λόγο αυτό το δημόσιο σύστημα ασφάλισης δε προβλέπει την αποζημίωση των μελών της οικογένειας του ασφαλισμένου σε περίπτωση θανάτου με επιστροφή των καταβολών του. Εξαίρεση αποτελούν επαγγέλματα με αυξημένους κινδύνους για τη ζωή των ασφαλισμένων όπου και προβλέπεται αποζημίωση. Η ιδιωτική σύνταξη από την άλλη είναι ανταποδοτική. Ο ασφαλισμένος καταβάλει τις εισφορές του οι οποίες τοκίζονται ετησίως με σκοπό να του επιστραφούν με τη μορφή σύνταξης και εφάπαξ. Στη περίπτωση του μοιραίου επιστρέφεται το σύνολο των καταβληθέντων εισφορών του στην οικογένειά του (ή στους ορισμένους δικαιούχους).
6)Αναπηρία
Σε περίπτωση αναπηρίας πριν τη συνταξιοδότηση για τον ασφαλισμένο τότε το δημόσιο σύστημα ασφάλισης προβλέπει σύνταξη ανάλογα με τα έτη των ενσήμων και το ποσοστό της αναπηρίας συνολικά. Ενδεικτικά : Το 40% της εθνικής σύνταξης με αναπηρία έως 49,99%. Το 50% της εθνικής σύνταξης για όσους έχουν αναπηρία από 50% έως 66,69%. Το 75% της εθνικής σύνταξης για όσους έχουν αναπηρία από 67% έως 79,99%. Το 100% της εθνικής σύνταξης για τους βαριά ανάπηρους από 80% και άνω. Όπου εθνική σύνταξη υπολογίστε τα 384€… Στην ιδιωτική σύνταξη εφόσον ο ασφαλισμένος κριθεί ανίκανος προς εργασία με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής εισφορών και θεμελιώνει κανονικά τη σύνταξη και το εφάπαξ που προβλέπεται στο συμβόλαιό του στην ηλικία όμως που έχει επιλέξει. Προσοχή ωστόσο, και στη δημόσια και στην ιδιωτική συνταξιοδότηση σε περίπτωση αναπηρίας ο ασφαλισμένος εξετάζεται από δημόσια επιτροπή ετησίως και συνεχίζει να του παρέχονται οι παραπάνω παροχές εφόσον επιβεβαιώνεται το ποσοστό αναπηρίας του.
7)Ο κίνδυνος μειώσεων στις συντάξεις
Οι συνταξιούχοι έχουν δεχτεί συνολικές περικοπές στις συντάξεις τους έως και 40% από το 2009 ενώ παρόμοια είναι και η κατάσταση με τα εφάπαξ που σε αρκετές φορές η μείωση ξεπέρασε το 70%, σε σχέση πάντα με το εφάπαξ που θα λάμβανε ο ασφαλισμένος προ κρίσης. Παράγοντες που επηρεάζουν και συνεχίζουν να επηρεάζουν είναι το έντονο δημογραφικό πρόβλημα, η μετανάστευση των νέων, η αδήλωτη εργασία καθώς και η συνολική οικονομική κατάσταση της χώρας. Μειώσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν οποτεδήποτε μονομερώς από το ενιαίο ασφαλιστικό σύστημα και δε προβλέπεται καμία δικλείδα ασφαλείας για τους ασφαλισμένους. Στην ιδιωτική σύνταξη το ποσό της σύνταξης και του εφάπαξ αποτελούν αμετάκλητο όρο εντός του συμβολαίου. Η ασφαλιστική εταιρία δεσμεύεται να καταβάλει στον ασφαλισμένο κάθε μήνα το ποσό της σύνταξης που έχει οριστεί στο συμβόλαιο και για όσα έτη έχει επιλέξει ο ασφαλισμένος κατά την έναρξη της συνταξιοδότησής του. Προσοχή ωστόσο μιας και στο σχεδιασμό πρέπει να γίνει πρόβλεψη και για την επίδραση του πληθωρισμού.
8)Πληθωρισμός
Όπως αναφέραμε παραπάνω η δημόσια σύνταξη έχει σαν βάση την εθνική σύνταξη που ορίζεται σε 384€ και επεκτείνεται με την αναλογική, το ποσό της οποίας επηρεάζεται από τα συνολικά έτη ασφάλισης του ασφαλισμένου, το συνολικό ποσό των εισφορών του, τα αποθεματικά των ταμείων κ.α. Συνολικά δε θα ξεπερνά το 55 με 60% του μισθού προ συνταξιοδότησης. Ωστόσο και στο ποσό αυτό επιδρά το φαινόμενο του πληθωρισμού. Το παραπάνω συνδυαστικό ποσό της δημόσιας σύνταξης αποτελεί και μια σταθερά για τη σύνταξη την οποία δε μπορεί με ακρίβεια να επηρεάσει ο ασφαλισμένος. Αυτό παρατηρείται διότι με το νέο νομοσχέδιο οι εισφορές του ασφαλισμένου είτε σχετίζονται με το εισόδημά του (ελ επαγγελματιές), είτε με τα ένσημα (μισθωτοί) λόγω εξαρτημένης εργασίας, έτσι δεν τους δίνεται η επιλογή για εκούσια ενίσχυση της δημόσιας σύνταξης. Στην ιδιωτική σύνταξη ο ασφαλισμένος διατηρεί τον έλεγχο της συνταξιοδότησής του από την αρχή μέχρι το τέλος του προγράμματος και αυτό διότι γίνεται εξ αρχής σχεδιασμός για την καταπολέμηση του φαινομένου του πληθωρισμού. Συγκεκριμένα χρησιμοποιούνται δύο μέθοδοι για το σκοπό αυτό. Στη πρώτη περίπτωση επιλέγεται ετήσια αναπροσαρμογή από 3 έως 4% κάθε χρόνο στις εισφορές του ασφαλισμένου. Με αυτό το τρόπο ενισχύεται η αποταμίευσή του, ωστόσο απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μη καταστεί μη βιώσιμο το πρόγραμμα με το πέρασμα των ετών. Δεύτερη μέθοδος η διατήρηση σταθερού ποσού εισφορών με σχεδιασμό ωστόσο προγραμματισμένων και προαιρετικών εκτάκτων καταβολών με σκοπό την ενίσχυση του προγράμματος.
9)Μεταβίβαση σύνταξης
Στη δημόσια συνταξιοδότηση προβλέπεται μεταβίβαση ενός ποσοστού της σύνταξης του ασφαλισμένου σε περίπτωση θανάτου σε δικαιούχους όπως σύζυγοι και τέκνα υπό προϋποθέσεις (εισοδηματικές και ηλικιακές). Στην ιδιωτική ασφάλιση ωστόσο έχουμε 100% μεταβίβαση σε ορισμένους από τον ασφαλισμένο δικαιούχους δίχως όρους και άλλες προυποθέσεις.
10)Ρευστοποίηση συντάξιμων αποδοχών
Ένα πλεονέκτημα αποκλειστικά της ιδιωτικής σύνταξης είναι ότι δίνεται η δυνατότητα στον ασφαλισμένο ενώ έχει συνταξιοδοτηθεί ιδιωτικά, να ρευστοποιήσει και να λάβει εφάπαξ το υπόλοιπο των μηνιαίων συντάξιμων αποδοχών του. Αυτό το δικαίωμα προβλέπεται εντός του συμβολαίου και μπορεί να πραγματοποιηθεί δίχως οικονομικό αντίκτυπο για τον ασφαλισμένο, εξασφαλίζοντάς τον έτσι σε μια δύσκολη για εκείνον στιγμή.
11)Εισφορές
Μελανό σημείο ειδικά για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Όπως αναφέραμε με το νέο ασφαλιστικό νόμο οι εισφορές για τους ελεύθερους επαγγελματίες ρυθμίζονται βάση του εισοδήματος. Ο ασφαλισμένος δε μπορεί να επέμβει με σκοπό να αλλάξει το ποσοστό αυτό και το τελικό ποσό των εισφορών ανά μήνα. Στην ιδιωτική σύνταξη από την άλλη ο ασφαλισμένος επιλέγει ο ίδιος το ποσό των εισφορών που μπορεί βιώσιμα να υποστηρίξει. Δεν δεσμεύεται από εισοδηματικά κριτήρια αν και λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό για τη σωστή επιλογή του ποσού της σύνταξης και των εισφορών, κυρίως για την αποφυγή υπερβολών και τη διατήρηση ενός βιώσιμου προγράμματος που θα έχει όλα τα εχέγγυα να ολοκληρωθεί με επιτυχία.
12) Φορολογία
Σήμερα οι συνταξιούχοι με εισόδηματα άνω των 5.900€ φορολογούνται κανονικά. Από την άλλη η ιδιωτική σύνταξη είναι αφορολόγητη, όπως αφορολόγητο παραμένει και το εφάπαξ. Κλείνοντας το άρθρο δε θα γράψουμε συμπεράσματα, αυτά τα βγάζει ο καθένας από μόνος του. Η τοποθέτησή μας είναι αυτή: Ο ασφαλισμένος μπορεί στην ήδη τροχοδρομημένη συνταξιοδοτική του πορεία που είναι η δημόσια σύνταξη, η οποία και αμετάκλητη είναι και υποχρεωτική, να επεκτείνει τις απολαβές του, αλλά και να τις ενισχύει μέσω των πλεονεκτημάτων που προσφέρει η ιδιωτική συνταξιοδότηση. Με το συνδυασμό αυτό χτίζει και επενδύει για το μέλλον του, απαλλάσσοντας τον εαυτό του από το άγχος της συνταξιοδότησης και επικεντρώνοντας τη προσοχή του στην εργασία του, την οικογένειά του και την επίτευξη των στόχων του στη ζωή.
Πηγή: Ιδιωτική-Σύνταξη.gr
